یاداشتکها. یاداشتک شصت و ششم دردناک ،مضحک، خطرناک اسماعیل وفا یغمائی

یاداشتکها. یاداشتک شصت و ششم

دردناک ،مضحک، خطرناک

اسماعیل وفا یغمائی

سالهاست که :
پس از شروع جدی جدا شدنها، بریدنها،منفعل شدنها،و متاسفانه مزدوری رژیم آخوندرا پیشه کردن،شاهد و گاه  هدف حملات آزار دهنده ای هستیم که متاسفانه  در میان جماعاتی به یک سنت سیاسی و فرهنگی دردناک، مضحک و خطرناک تبدیل شده است. اندکی توضیح میدهم.

هم حدیث جدا شدنها و بریدنها و منفعل شدنها واقعی است و هم خیانت جماعتی  از بریدگان و جدا شدگان به مردم وسرنوشت مردم ایران  با پیوستن به ملایان  حقیقت دارد.

در هر طیف دسته هائی وجود دارند و اگر کسی همت کند و بتواند آمار درستی از این همه ارائه کند، و مهمتر اینکه صاحب خردی بتواند دلیل و پایه و مایه این همه جدا شدن،بریدن،و متاسفانه در کنار اینها از وادی جدا شدن و بریدن در برخی موارد به وادی همکاری با رژیم رفتن را به دست آورد، ونه تنها علل خیالی! بلکه علل واقعی ، علل ایدئولوزیک، سیاسی، تشکیلاتی و شخصی این عارضه ها را به دست آورد تا پرده رازها فرو افتد، بسیار جالب خواهد بود.همینقدر باید اشاره کنم و بگذرم که در طول تاریخ معاصر ایران و شاید تاریخ گذشته، هرگز شاهد چنین موجهای بریدن و جدا شدن و منفعل شدن و نیز در طیفی، به خدمت دشمن خون آشام مردم ایران در آمدن یعنی خیانت  نبوده ایم.شاید کارنامه حزب توده ایران  پس از کودتای 28 مرداد و موج انفعال و بریدگی و در موارد قابل توجهی خیانت، شاهد خوبی باشد ولی هرگزبا کم و کیف نیروها با نیروهائی که از سازمان مجاهدین  و ارتش آزادی بخش جدا شده اند و یا به خدمت دشمن در آمده اند قابل مقایسه نیست.

ماجرا از همان سال شصت از همان اولین روزها در کنار مقاومتها و تیر بارانها و کشتارهای خمینی ،با بریدن و به مصاحبه کشاندن تعدادی از اعضای تیمهای عملیاتی شروع شد وادامه یافت و اوج آن پس از حمله آمریکا به عراق وماجرای کمپ تیف و بریدن و پیوستن چند صد تن به جمهوری اسلامی خود را نشان داد و هم اکنون نیز دهها تن از کسانی که به ملایان پیوسته اندصفحات رسانه های رژیم یا رسانه های وابسته به آنان را پر کرده اند. اینها تمام حقیقت دارد.

در سوی دیگر اپوزیسیونی که خود را آلترناتیو بلا تردید می داند  واین محصولات  روزگاری در خدمت او بوده اند ایستاده است.صحنه را اندکی بنگریم و خوب خوب توجه کنیم.

الف:

آنانکه به خدمت ملایان یعنی دشمن شماره یک مردم ایران در آمده اند از آنجا که میدانند یک تکه از هویت یعنی هویت آلوده ملایان به قبای هرکه بچسبد بوی تعفنش از دور آزار دهنده است و باعث فرار میشود تمام کوششان این است که:

 خود را جدا شده و معترض و منتقد، یعنی در صفوف جدا شدگان و معترضان خاموش یا غیر خاموشی که به رژیم نپیوسته اند جا بزنند تا حرفشان برد داشته باشد. اینکه حرفهای آنها یعنی خائنان، یعنی همکاران عملی رژیم،چقدر واقعی است یا غیر واقعی موضوعی دیگر است اما این حضرات میدانند حرف حتی واقعی آنها هم  به دلیل آلوده شدن آنها با رژیم ، و چون سلاحی در خدمت اهداف آخوندهاست چندان بردی نخواهد داشت.

ب:

جدا شدگان و معترضان و منتقدان، که حتما و بدون پرده پوشی از سازمان مجاهدین و ارتش آزادی و..بریده اند، بعنوان مثال خود من، با اینکه دلایل اعتراض و انتقاد و جدا شدن یا آنطوری که آنها میگویند بریدن، برای من کاملا روشن است و می توانم مفصل توضیح بدهم اکثرا خاموشند و اگر تا همین حالا چیزی هم نوشته اند  در بخش اصلی،از موضع خیر بوده است هر چند فرهنگ و اخلاق و سنت حاکم بر کنشهای طرفی که خود را آلترناتیو میشناسد این را قبول ندارد و ترجیح او، اگر این جماعت به خدمت ملایان در نیامده! وبا تحلیل و تفسیرهای مرسوم نسوخته اند و خیال آنها را را راحت نکرده اند،سکوت مطلق معترضان است تا او کار خودش را بکند.

ج

اما درناکی قضیه وقتی با مضحکه همراه میشود که میبینیم در موارد بسیار زیاد تمام تلاش و کوشش آلترناتیو و اپوزیسیون مربوطه این است که جدا شدگان را و معترضان را با انواع لطایف الحیل و افشاگری و مچ گیری و تکنیکها و تاکتیکهای خاص خود وسر هم کردن اسناد و مدارک تکراری و اینکه نوشته شما در ایران دیدبان و ایران اینترلینک و فلان سایت وزارت اطلاعات منتشر شده و اینکه اینها به نفع حکومت است  کوشش میکند همه را  به صف خائنان و مزدوران براند و خیال خود را راحت کند.

برای اپوزیسیون و آلترناتیومربوطه،با تمام سعه صدر و ایدئولوژیی که به نظر او برترین اندیشه دوران معاصر است و قرار است بعد از افول ایدئولوژیک شوروی راهگشا و نقطه امید کل بشریت گردد، اگر چه بیشتر، با زبان و قلم حواشی خود اعلان موضع میکند، معترض و منتقد و جدا شده  و بریده ای که مشروع باشد یا قابل تحمل، وجود ندارد هر چه هست خائن و مزدور و اطلاعاتی با جیره و مواجب یا بی جیره و مواجب میباشد.  این مضحکه دردناک وقتی بیشتر مضحکه میشود که متوجه میشویم که البته رژیم و به رژیم پیوستگان از این قضیه شادمانه اند و بقول معروف با دم مبارک گردو میشکنندزیرا:

از یکطرف با راند ن خیالی همه جدا شدگان به صف خائنان، جبهه خائنان یعنی آنانی که به طور عملی بخصوص با ارگانهای اطلاعاتی و امنیتی کار میکنند چاق و چله تر میشود و از طرف دیگر اینان میتوانند دلیل محکمی بیابند و اعلام کنند ببینید ما هم مثل این منتقدانی که آلترناتیو مربوطه آنها را مزدور میداند جدا شده ایم و معترض،و از جنس آنها هستیم  و بدین طریق با تلاش و کوشش آلترناتیو مربوطه در اطلاعاتی خواندن هر کس که زبانی به انتقاد میگشاید خائنان حقیقی که سر بر استان سلاخان ملت ایران یعنی حکومت کنونی ایران نهاده اند میتوانند  خر خود را راحت تر در خارج کشور برانند و به آخوندها خدمت کنند.حال بقول معروف با این سیاست پیدا کنید هندوانه فروش را و تماشا بفرمائید که:

چه کسی دارد آب به آسیاب رزیم ملایان میریزد، منتقدی که نوشته اش را بدون اجازه در سایتهای رزیم درج کرده اند یا سیاستی که تمام تلاشش این است با راندن تمام جداشدگان و منتقدان و معترضان به صفوف مزدوران رژیم صفوف آنها را در عمل نیرومند تر کرده و خیال خود را البته از هر منتقدی راحت کند.

اینکه این شدنی است یانه مساله ای است که باید بررسی کرد. به نظر من نه شدنی است و نه درست.ما در قرون وسطا زندگی نمیکنیم و سطح شعور و ادراک آدمها سطح شناخت انسانهای قرون وسطا نیست. آخرین رمال و دجال موفق تاریخ ایران هم که توانست میلیونها تن از مردم را به دنبال خود بکشاند یعنی خمینی، در ادامه طبیعی خود یعنی خامنه ای که هم ریش و پشم مناسبی دارد، و هم عبا و عمامه وسواد لازمه آخوندی و مسند امامت را نیز، بازی را به مردم ایران که سهل است حتی هواداران سابق خودش باخته است ، وبا این حساب باید اطمینان داشت که دیگر نمیشود با تکنیکهای امام گونه یا فرمولهای ریاضی  و به کار گرفتن آنها در کار سیاست و صدور اطلاعیه و اعلامیه یا بکار گرفتن اهل قلم، هر کس را که با ما نیست به دشمن منتسب کرد.

ماهیت واقعی افراد نشان و تمثال و شال و قبا و رده تشکیلاتی نیست که از طرف کسی اهدا شود و امروز بنده فلان ابن فلان باشم با احترامات فائقه و فردا هیچ ابن هیچ با خروارها اخم و تخم دیگران،ماهیت واقعی افراد است که هویت آنها را تعیین میکند و نه انگ و بهتان فلان سازمان سیاسی، هویت سنگ  سنگ است و چوب چوب.برویم و داد بزنیم سنگ چوب است و چوب سنگ .برویم و در همه جا فریاد بر آوریم که هر بریده و جدا شده و منتقد و معترضی خائن و اطلاعاتی است بدون تردید و نهایتا موجب تمسخر خواهد شد.

شاید طیفی که عادت کرده اند فکر کرده شوند باور کنند که ماهیتها هم اهدائی است !ولی واقعیت تغییری نمیکند.باید به دوستانی که خود را آلترناتیو میدانند عرض کرد:

 شما که خود را آلترناتیو می خوانید وجود دارید.

جمهوری خون آشام ملایان دشمن اصلی مردم ایران وجود دارد

خائنان و مزدوران هم حتما وجود دارند

و ما خیل معترضان و منتقدان هم وجود داریم.

 لطفا بس کنید و آنها را با ما قاطی نفرمائید که به نفع خودتان هم نیست.

ما بدون تعارف، و حتما، مخالف ، منتقد و معترضیم! تعارف را کنار بگذاریم ما حق داریم مخالف برخی یا تمام سیاستها و کارکردهای رهبران آلترناتیو باشیم. ما حق داریم اندیشه و ایدئولوژی آنان را قبول نکنیم.ما حق داریم به کار کردهای تشکیلاتی آنها انتقاد داشته باشیم و.... این حق ماست. ما متاسفانه و با دلایل قابل توضیح، تشکیلاتی نداریم تا مثل  آلترناتیو مربوطه با نیروی متمرکز سازمانیافته حرفمان را بزنیم ولی ما حق داریم و این حق داشتن آن ضعف را تا حد بسیار زیادی برطرف میکند و از تمام امکانات آلترناتیو مربوطه نیرومند تر است ومامیتوانیم با تکیه بر ماهیت خود از این پس توهین های مستمر را بر نتابیم و از خود یعنی از حق خود دفاع کنیم.

در رابطه با شما که خود را آلترناتیو میدانید، ما حق داریم مثل تمام مردم ایران هر نیروئی را که پس از آخوندها می خواهد یا ادعا میکند  که جانشین این رژیم است و قبل از پیروزی هم رهبر و هم رئیس جمهور خود را تعیین نموده است نقد کنیم و کارهایش را مورد شک و تردید یا قبول قرار دهیم. این حق ماست. ما حق داریم بهر دلیل سیاسی یا ایدئولوزیک از سازمانی سیاسی جدا شویم و ببریم. ما قبل از این از دو دیکتاتوری بریده ایم و جدا شده ایم تا راهی دیگر را در راستای منافع مردم و میهن و نه هیچ چیز دیگر در پیش گیریم. کلمات جدا شدن و بریدن تابو نیستند مگر اینکه تشکیلات مربوطه مثل نظام کره شمالی خود را کمال مطلق بداند و جدائی از خود را ضلالت تام و ارتداد تمام وخسران مطلق بشناسد که این معنای دیگر فاشیسم و بسیار خطرناک خواهد بود.

 به روشنی میگوئیم :

ما وامثال ما دشمن نیستیم! دشمن فقط و فقط در شرایط کنونی رژیم ملایان وشبکه نیرومند و جهانی کسانی است که جهانی را غارت میکنند تا پایه شرکتها و تراستها و کارتلهای خود را مستحکمتر کرده و سقف ان را به عرش برسانند. مامنتقد و معترضیم .مامیدانیم هر ضربه ای که فرود بیاوریم نخست درد آن را بر اعصاب خود حس میکنیم زیرا دیوارهای این برج و بارو و حصار نه فقط ازموجودیت معدود رهبران، بلکه هستی دهها هزار برادران و خواهران شهید و اشک و رنج دهها هزار پدر و مادر پیر ما و تمام سالهای جوانی ما سر برکشیده و ویران کردن آن مترادف با ویرانی بسیار چیزهاست. ما این را میدانیم و تا بحال به همین دلیل و نه اینکه حرفی برای گفتن نیست وکارکردها و خطاهائی را که طی سی و پنجسال از ماورای چپ آغاز و به ماورای راست راه برده است را نمی بینیم و یا نمی فهمیم، سکوت کرده ایم یا فقط ناله ای بر آورده ایم، اما با این روال بهتان و انگ زدنها، نه خطاب به کسانی که جنگاوران و تیغکشان حومه حصار هستند( و برخی از آنان خود دو ضرب در زمره بریدگانند و شماری حتی یکروز تاریخچه مبارزاتی در چهار چوب سازمانی چریکی ، یا مبارزه مسلحانه نداشته و دائم روضه مبارزه مسلحانه و انقلاب میخوانند)، بلکه خطاب به بالاترین مسئولانی که از سال 1364 تا همین الان همه چیز را فقط در ید قدرت خود و فقط خود دارند اعلام میکنیم   آری ما هستیم ما مخالف بسیاری کارکردها و رفتارهای شمائیم ما معترض و منتقدیم مامی توانیم شما و کارکردهای شما را به روشنی و در حد امکانات خو به نقد بکشیم و هیچ پروائی از این نداریم که تمام فشارهای عالم بر ما اعمال شود تا به خیالی باطل به صف خائنانی که تا دیروز و بسیاریشان تا سالها پس از جدا شدن ما از اسوه ها و فدائیان شما بوده اند رانده شویم.

شما نه آغاز و نه پایان جهانید اگر چه خودتان در فضاهای شگفت ایدئولوزیک چنین بپندارید. شگفتا یک سازمان سیاسی باچهل و چند سال سابقه سیاسی آیا نمی تواند بفهمد در کنش و واکنش طبیعی هر ارگان زنده سیاسی همانگونه که پیوستن، جدا شدن هم بدون آنکه بزعم حضرات فرد منتقد و معترض جدا شده تبدیل به مدفوع بشود یا مورد بدترین بهتانها وتحقیرها قرار بگیرد، هم طبیعی است و هم مشروع.

چرا اینقدر استواری وجود ندارد که علیرغم تمام جدا شدنها و پیوستنها این ارگانیزم با تکیه بر ماهیت فوق انقلابی و یکه و یکتا و بی نظیر مورد ادعای خود و نه توهین و تهمت، درخشش شکوهمند مورد ادعای خود را  در ابعاد رفتاری و انسانی و سیاسی و ایدئولوزیک به تماشا بگذارد ! و خائنان را به انزوا بکشد و بریدگان و منفعلان را به حیا وادار کند و منتقدان و معترضان را با دلیل و برهان به حقانیت خود و حتی انتقاد راستین از اشتباه خود و بازگشت و ادامه رزم وادارد.آیا این توان هست ؟ اگر هست نشان دهید و بفرمائید درب این توپخانه تهمت و افترا را ببندند که این نوع برخورد جز به نفع حکومت آخوندی، خائنان حقیقی و همان وزارت اطلاعات و سایتهائی که آن ها را چماق کرده اید نیست، و نیز در همین جاست که:

 با نشان دادن چنین نمونه هائی، پیش از حاکمیتی که در انتظار آنید مضحکه رنگ خطر میگیرد و بسیاری را به این چشم انداز میکشاند که هنوز دیکتاتوری ملایان سقوط نکرده باید در انتظار چشم اندازی باز هم تیره و خطرناک باشیم. آخر از کسانی که خود هنوز محکوم و مغلوب و تبعیدی و آماج ترور حکومت ملایاتنند و در همین حال برای جماعتی دیگر که آنان نیز همین وضعیت را دارند ولی زبان به انتقاد گشوده اند چگونه میتوان انتظار امنیت و آزادی داشت.

آیا کسانی که امروز بدون هیچ امکان عملی با تمام قوا دیگران را مزدور و اطلاعاتی میخوانند و با همتی شگفت تلاش میکنند هر جدا شده ای را به تمام قوا به وزارت اطلاعات وصل کنند و خائین بدانند  نمیشود انتظار داشت یا فکر کرد که فردا با در دست داشتن امکان عملی و قدرت ممکن است زندان و شکنجه گاههایشان را علم کنند و این ورد مکرر آزادی آزادی گفتنشان جز شبیه به همان اذکار بی محتوای ملایان نیست که دائم ذکر خدا گرفته اند و لی در عمل ذکرشان متوجه قطب مقابل خداست.

سخن بسیار است و عجالتا به همین اندازه اکتفا میکنم ودر پایان به این کفایت میکنم که تاکید کنم. و تکرا کنم درب این سنت ناپسند را گل بگیرید ، که تهمت اطلاعاتی و مزدور زدن به منتقد و معترض و دگر اندیش و بریده وجدا شده این چنین که سنت شده است تنها و تنها این را به ذهن متبادر میکند که طرف اتهام زننده یا توان توضیح منطقی ندارد واز عجز و ناتوانی است که چنگ بر اورده و یا چنان در گرداب اشتباهات ویران کننده فرو رفته است که هیچ انتقادی را بر نمی تابد و تنها راه نجات را در خنثی کردن و خاموش کردن دیگران بهر وسیله میداند.بگذارید تاکید کنم و با یقین بگویم اگر این چنین است اگر موفقیتی موقت هم در کار باشد که نخواهد بود، حقیقت خود را نشان خواهد داد و هرگز منکوب نخواهد شد و سر نوشت چنین روشهائی در انبار و زباله دانی تاریخ رقم خواهد خورد . در این تردیدنیست. نسل ما بسیار رنج کشید ولی شاید این شانس را داشت که نظاره گر سقوط و زوال چندین امپراطوری دیکتاتورهائی باشد که فقط خود را بر حق میدانستند و هیچکس جز خود را بر نمی تافتند. اسماعیل وفا یغمائی.24آوریل

این چند رباعی را نیز در همین رابطه بخوانید

این کارد کشان....

اسماعیل وفا یغمائی

بینا ! شنوا! ولیک هم کر هم کور

فارغ زشعور لیک یکسر شر و شور

عمر دو نسل سوخت تا دانستیم

از صد من شور به دو مثقال شعور

*

چون حق و حقیقت همه در نزد «علی» ست

معنای علی اینکه هر آنکو که «ولی» ست

پس هر که نه در نزد ولی مزدورست

این گفته ی نغز، حرف  ملافاطی است

*

در پهنه دیروز شه استاده بپا

در عرصه ی امروز جناب ملا

ای دل! دل توخوش ولی از من بگذر

چشمم نخورد آب  ز صبح فردا

*

این کارد کشان که زیر تیغند همه

در پرده نهان و زیر میغند همه

امروز چنین اند،ببین فردا را

بندند و طناب دار و تیغند همه

*

این کارد کشان که سخت بیغند همه

دارای مقالات بلیغند همه

گر معتقدانند غمی نیست ولی

شک اینکه به دنبال علیقند همه

*

از مرز گذشتیم و مهاجر گشتیم

شادا، که ز  قحبه – شیخ هاجر گشتیم

غافل که جناب شیخنا پیش از ما

بگذشته و ما سپس مسافر گشتیم

 *

مزدور زمنتقد پسندیده ترست

هم منتقد ازخائن، حتما بتر است

وآنکو نکند فهم چنین سر عظیم

یا خائن و مزدور، و یا آنکه خر است

*

شد خاک خمینی و مرامش باقیست

تسبیح و عبا ورطل و جامش باقیست

در خیل خواص وخاصگان در رجعت

تا خیل خر- آئین عوامش باقیست

*

یک نکته بگفتیم و شنیدیم بسی

مزدوری و خائنی وخاری و خسی

مرتدی و و ابسته به شیخ و دیوث

پفیوزی و اهل عیشی و بلهوسی

*

یک دسته اسیر «اطلاعات» شدند

یک قوم ز معجون «سیا» مات شدند

یک طایفه در برابر «پنتاگون»

زانو زده در کار مناجات شدند

یاداشتکها یاداشتک شصت وپنجم.تاملاتى آزاد، ناكافى، ساده وپراكنده در باره مذهب و لامذهبى اسماعيل وفا يغمائى

تاملاتى آزاد، ناكافى،
ساده وپراكنده در باره مذهب و لامذهبى
اسماعيل وفا يغمائى
برای خوانندگانی که میخواهند بیشتر نظر مرا در مورد مذهب و لامذهبی یا ضد مذهبی بودن بدانند

(1)
در كار گلاب و گل حكم ازلى اين بود
كان شاهد بازارى اين پرده نشين باشد
(حافظ)
احتياجى به تاكيد ندارد كه جنجال و غوغاى در بسيارى موارد خونين و خشن مذهب و لامذهبى، ــ بهتر است گفته شود جدال مذهبى و لامذهب ــ حكايتى است كه بخصوص در ايران نيز مثل ساير نقاط دنيا از قديم و نديم شروع شده و هنوز هم متاسفانه به اشكال گوناگون ادامه دارد،اما جالب است كه بدانيم تا جائى كه به بخش اعظم قضيه بر مى گردد جنگ و جدال ميان لامذهبى عليه مذهب خيلى كم بوده( لامذهب ها به طور معمول آدمهاى صلح طلبى هستند) وجدال مذهب عليه لامذهبى چندان وجود نداشته! بلكه جنگ ميان مذهب با مذهب يا مذهبى با مذهبى بوده و هنوز هم هست.
به بيان ساده هر مذهبى قرص و محكمى كه با اعتقادات خودش شوخى نداشته و خدا و پيامبر و امام و دين و مذهب و ولى فقيه و مرجع مورد اعتقاد خودش را برحق و برترين وآخرين مى دانسته، دين و مذهب سايرين را در ته ذهن وضميرش كمابيش ناحق و لاجرم آنها رالامذهب(داراى مذهبى ضاله= لامذهبى) مى دانسته و اگر شرايط اجازه مى داده يعنى اگر حكومتها و قدرتهائى كه زمام جامعه را در دست داشتند اين جنگ و جدال را به نفع خودشان مى ديدند، تيغش را برمىكشيده و خون لامذهبان(بخوانيد پيروان ديگر اعتقادات ) را مى ريخته.
مثالها اينقدر زياد است كه كافى است سرانگشتى كتابهاى تاريخ را ورق بزنيم و ماجرا را نگاه كنيم، بدون تعارف ،هزاران نمونه را خواهيم يافت و شاهد دشتهائى از اجساد و رودهائى از خون و اشك خواهيم بود كه حاصل جدال پيروان انواع و اقسام مذاهب با يكديگر بوده است. نمى دانم در كجا ! ولى سالها پيش در جائى خواندم كه بى ايمانى هرگز به اندازه ايمان و لامذهبى هرگز به اندازه مذهب تشنه خونريزى نيست و خون نريخته است. اين حرف تا اندازه زيادى درست است.از ساير كشورها بگذريم و به نمونه هائى از كشور خودمان توجه كنيم.
مانى و مزدك دو مصلح و پيام آور نامدار ايرانى، هيچكدام لامذهب نبودند، هر دوى آنها با احتساب زرتشت دومين و سومين پيامبران ايرانى و دست كم دومصلح رفورميست الهى و خدا پرست زرتشتى بودند كه از كهنگى دين وآئين رسمى و دولتى زرتشتى كه بازيچه دست علما و بزرگان دينى و پادشاهان وقت بود، و ازفقر و فساد و شرايط اجتماعى دوران خودشان به تنگ آمده بودند و لاجرم تصميم گرفتند عالمى از نو بنا كنند كه سرانجام توسط مذهبيون حاكم، و از جمله با مهر ارتداد وكفر بر پيشانى به وضعيتى فجيع خود و پيروانشان مورد كشتار قرار گرفتند و با اين كشتارها و بخصوص كشتارمزدكيان كه مى توانستند جانشين طبيعى و ايرانى دولت ساسانى باشند، ايران از آلترناتيو واقعى خود محروم و از سير طبيعى خود در جاده تاريخ خارج شد و در گلوى مهاجمان عرب، ونه در آغوش يك ايدئولوژى كه با پيام انسانى و فرهنگى و اجتماعى خود مرزهاى جغرافيائى را پشت سر مى گذارد، متاسفانه! فرو رفت.
و اما بعد، در مقطع حمله اعراب، وقبل از آن، ايرانيان مردمانى لامذهب نبودند، ايرانيان قرنها قبل از آن بانى و معمار يكى از قابل تامل ترين اديان بودند در مقطع حمله اعراب اكثر ايرانيان زرتشتى و مومن به دين و آئين خودشان (مزد يسنا) بودند و صدها سال بود كه آتش معابد زرتشت در ايران فروزان بود و اهورا مزدا ، پروردگارى كه از خونريزى بيزار بود و گفتار و پندار و كردار نيك، پيام برجسته او ودفاع از حيات انسان و حيوان و گياه سرخط آئينش بود توسط ايرانيان پرستيده مي شد ولى تيغهاى خروشان دلاوران مهاجم و متجاوزى كه به بهانه اسلام بركشيده شده بود ،نه تنها بر گردن امپراطورى فاسد و رو به زوال ساسانى نشست بلكه جمعيتهاى كثيرى از ايرانيان كشتار شدند و به بردگى گرفته شدند وملتى كه بنيادگذار يكى از نخستين تمدنها و دولتهاى جهان بود و قرنها مستقل زيسته بود به زير جزيه كشيده ودر زير يوغ استثمارى وحشيانه تسمه از گرده اش كشيده شد و تا سه چهار قرن بسيارى از مبارزان و روشنفكران مذهبى اش بنام ملحد و زنديق و قرمطى و مجوس نابود شدند و تهمت ارتداد بر پيشانى جنبشهاى مبارزاتى اش كوبيده شد تا ميخ مذهبى ديگر، اسلام عزيز،عليه مذهب قبلى كوبيده شود و همين طور هم شد.
درهمين دوران تنها ميان اسلام و زرتشتيگرى جدال بر پا نبود بلكه در سرزمينهاى اسلامى و عرب، جناح قدرتمند، با نام وبهانه مذهب و لامذهبى به كشتار مخالفان و شورشيان عدالتخواه مسلمان، بخصوص فرزندان على و فاطمه مشغول بودند و حسين ابن على به عنوان ملحدى خارج از دين و بر شوريده بر خليفه وقت(اميرالمومنين يزيد) كشته شد. در اين زمينه چون قبل از اين در مقالات و نوشته هاى مربوط به تاريخ ايران اشاره كرده ام اشاره اى نمىكنم و شما را به آنها ارجاع مى دهم.
تقريبا در پايان قرن چهارم هجرى ميخ اسلام، اسلام اهل تسنن به عنوان مذهب رسمى و دولتى در اكثر نقاط ايران ،و اسلام شيعى به عنوان اسلام اقليت در برخى نواحى ايران ــ كوبيده شده بود. در فاصله اين ايام تا آغاز دوران صفويه ماجراى كشتارها به شكلى ديگر ادامه داشت، ملحدان و لامذهبان وقت از نظر حكومتها اسماعيليان و حروفيان و عارفان وخردمندان و دانشمندانى چون حلاج و عين القضاه همدانى و شيخ شهاب الدين سهروردى و امثالهم بودند كه پا را از گليم افكار و عقايد وقت درازتر كرده بودند و يا بر عليه حكومتها برشوريده بودند. حاصل كار طبق معمول كشتار بود و نطع و تيغ جلاد و حكم سلطان و فتواى فقيهان.
با طلوع دولت صفوىه يكبار ديگر در سراسر ايران مذهب عليه مذهب به خشن ترين وجه تيغ بركشيد و ايران در گذر از سيلابهاى خون اكثريت سنى مذهب مردم ايران ، به آغوش تشييع رسمى و دولتى متجاوز و بيرحم كشانده شد و كاروانى از علماى شيعه از ساير نقاط و بويژه جبل عامل روانه ايران شدند. از آن روزگار تا روزگار ما ماجرا بر روال كهن خود ادامه يافته است ومذهب رسمى ودولتى و قدرتمند حاكم، به بهانه لامذهبى، هر جا كه لازم شده است و مصلحت نظام اقتضا كرده، تيغ بر گردن مخالفان خود نهاده است و خر مراد رانده است. نمونه هاى برجسته را بخصوص دردوران قاجاريه و كشتارهاى بابيان و بهائيان به عنوان لامذهبى و كفر و سرانجام جنگ خونين جمهورى اسلامى ايران با مخالفان فكرى خود ازجمله روشنفكران و دگر انديشان و صاحبان عقايد متفاوت و مجاهدين مى توان باز نگريست.اين جدال خونين و خشن اگر چه بدون شك زمينه اى سياسى دارد و براى به دست گرفتن قدرت سياسى وحاكميت است اما زواياى ايدئولوژيك آن را نمى توان انكار كرد. كمى به سفر تاريخ برويم.
(2)
با تلقى فلسفى و ذهنى خاص و شخصى خود از مذهب و خدا و پيامبر و... شايد فكر كنيم تمام يا اكثريت ستمگران لامذهب بوده اند. خيلى از مذهبى ها ئى كه به طور شخصى انسانهاى شريفى هستندو تلقى شان از دين و مذهب با انسانيت و گرايشات اخلاقى پاكيزه آميخته است ممكن است فكر كنند كسانى چون خمينى يا شاه آدمهاى بيدين و لامذهبى بوده اند و جناياتشان ناشى از لامذهبى آنها بوده است. اين تلقى يك تلقى ذهنى و شخصى از دين و مذهب افراد است. اگر مقدارى دقيق باشيم متوجه خواهيم شد كه خطاهاى ناشى از لامذهبى بيشتر در جغرافياى فقير گناه قابل دسترسى است و نه در وادى جنايات عظيم تاريخى كه براى آنجام آن كميت لامذهبى لنگ است، و بايد سفت و سخت مثل پاسداران خمينى پشتوانه مكتبى و مذهبى داشت تا بعد از زدن سى چهل تا تير خلاص غسل كرد و وضو گرفت و به نماز ايستاد.
خيال خودمان را راحت كنيم! و من مثال را از تاريخ ايران كه تسلط بيشترى بر ان دارم مى زنم. در تاريخ ايران ما كمتر امير و وزير لامذهب و بيدينى روبرو مى شويم، عليرغم تمام منكرات و عيش و عشرتها ومجالس شراب و شاهد و زنا و لواط و ساقى و كباب و رباب ، امير و و خان، مذهبى بوده اند وبسيارى از آنها نماز و روزه اشان ترك نمى شده و از دستگيرى سادات و علما و فقرا و تعمير مساجد و زيارتگاهها و امثالهم كوتاهى نمى كرده و در سركوب كفار و مخالفان اسلام سستى روا نداشته اند. نمونه ها در تاريخ ايران قابل دسترسى است. ازسلطان محمود غزنوى گرفته الی آخر و آيه الله خمينى وآيه الله خامنه اى، ورجائى ورفسنجانى تا رئيس جمهور جوانبخت! مكتبى! احمدى نژاد.
خونريز بزرگ و معمار و آرشيتكت منارها از سرهاى بريده ، اميرتيمور، هميشه مسجدى متحرك را با خود حمل مى كرد و آقا محمد خان قاجار كه در قساوت كم نظير بود اما سه تار را خوش مى نواخت! هنگام زيارت در حرم امام رضا بيهوش مى شد و بر سر سجاده نمازاز خود بيخود مى گرديد. در اين ميان ما با چهار نفر كه اولى لائيك وبقيه اهل مسامحه بودند روبروئيم. اولين نفر چنگيز خان مغول بود كه بنا بر گزارش تاريخنويسان عليرغم اين كه جهانى را و از جمله ايران را به دليل حماقتهاى سلطان خوارزمشاه با كشتارهاى جمعى و ترور عمومى به خاك و خون كشيد، تعصب مذهبى نداشت و به همين دليل به دلائل مذهبى كشتار نمى كرد و مسلمانان را بدون اين كه متعرض مذهبشان بشود به خدمت و حتى مقامات بسيار بالاى حكومتى را به آنها سپرد گرفت. اين بزرگوار آسمان آبى جاويدان يا مونگكا تانگرى را مى پرستيد . دومين نفر كريمخان زند بود كه در زمينه مذهب اهل مسامحه و گذشت بود و به همين دليل به آخوندها ميدان نداد. و دو نفر ديگر رضا شاه و محمد رضا شاه بودند كه خيلى زياد اهل مذهب نبودند و و به آخرت مردم كارى نداشتنداز اينها گذشته بقيه سران مملكت ما از آول تا آخر مذهبى و كمابيش در مذهب متعصب و اهل بگير و ببند بودند.
(3)
در طول تاريخ و تاريخ ايران حاکمان و شیوخ در اكثر اوقات و در كنار هم و پشتيبان هم و حامى وداعيه دار و نگهبان مذهب( به عنوان ملاط استحكام بخش بناى شرع و ملك) بوده اند. برويم و تاريخ ايران را بخوانيم وحقايق را بنگريم. خيلى ها از ضعف و ناتوانى و كمبود حافظه ما استفاده لازم را كرده و بخصوص در دوران شاه كه آتش مبارزه اندك اندك بر افروخته شد و بخصوص پاى مجاهدين به عنوان يك نيروى قدرتمند و مردمى با ايدئولوژى اسلام به ميان آمد بر روى اين حقيقت( گاه با نيت خير و يا ترس از خداوند و شرم از ائمه و احترام به هويت مذهبى خود به عنوان هويتى ملى!) گل كشيدند وتلاش مخلصانه فراوان كردند كه به دور از وادى نقد و بررسى تاريخى و اجتماعى ، به تشيع به طور مطلق سيمائى شورشى و مثبت در تماميت خود ببخشند و آن را مكتبى سازمان يافته و برتر كه قرنها عليه ظلم و ستم شاهان جنگيده است و در نوك پيكان تكامل و انقلاب قرار دارد و تنها راه رهائى تمام بشريت از چنگال ظلم و ستم و استثمار است قلمداد كنند. همين جاست كه من بر مى گردم به نكته اى كه در آغاز اشاره كردم يعنى نقطه افتراق كسى كه دين و مذهب خود را مطلقا برترين و بر حق مى داند و لاجرم با ديگران در تضاد قرار مى گيرد و حتى تواضعش در رابطه با پيروان ساير اعتقادات تواضعى انباشته از تكبرى پنهان است . من فكر مى كنم بجاى اين همه براى شناخت واقعيت باىد اقدام كرد و واقعيت چيز ديگرى است و وقت آن رسيده كه از خيالات عطر آگين و طلائى بيرون آمده و با سفر در پهنه تاريخ و در قسمت گسترده آن روايح ديگرى را هم استشمام كنيم. بعد از اين به دين و مذهب غير ازار دهنده مردم اشاره خواهم كرد ولى در عرصه واقعيت تشيع نيز مثل تسنن در كليت خود، به عنوان يك واقعيت تاريخى ( و نه خيالى) كه در پهنه تاريخ ايران قابل دسترسى است، دينى است كه ( جدا از اعتقادات معصومانه مردم) به صورت سازمانيافته استحكام بخش دولت هاى حاكم از صفويه به بعد بوده است و در عالم واقعيت همواره در ديواره حكومتها به عنوان فرهنگ به كار گرفته شده است، آخرين نمونه اش را هم اكنون در حال تجربه، و مستفيض شدن از بركات دائمى اش هستيم.
ممكن است در مقابل اين واقعيت فشار خونمان بالا برود و خدا و مذهب خودمان را در خطر ببينيم، ما از كدام تشييع سخن مى گوئيم؟ آنچه كه نگاه ما به آن دوخته شده آن تشييع رمانتيك و آرمانى است كه با تلقى مومنين و مومنات در امامان شيعه خود را نشان مى دهد. خود اين مقوله كاملا قابل تحقيق است و نگارنده سالهاست در كوچه پسكوچه هاى اين تشيع آرمانى نه به عنوان يك لامذهب اهل شيطنت، بلكه به دليل علاقه به مقولات فلسفى و مذهبى و كشف اندكى از بسيار در حال پرسه زدن است و اندكى از دستاوردهايش را در دهها مقاله پى در پى كه در نبرد خلق به چاپ رسيد و نيز در سلسله مقالات تلاشى براى شناخت تاريخ مقدس تشييع ارائه كرده است.
در يك تحقيق تاريخى ما در عين اينكه بايد به تمام مثبتات و جنبه هاى مبارزاتى و ضد ظلم تشييع و شخصيتهاى مردمى و تاريخى و جنبشهاى آن توجه كنيم نمى توانيم در همين مرز متوقف بمانيم. تشيع آرمانى مورد نظر ما بايد از مه رنگين و ابرهاى عطرآگين رماتيزم انقلابى در آيد و با تاريخ حقيقى و نه خيالى ما تطبيق داده شود و دستاوردهايش مشخص شود. بايدهستى شناسى، انسانشناسى و جامعه شناسى، و نظرات بزرگان و از جمله امامان بزرگوار شيعه كه جز دو تن هيچكدام به حاكميت نرسيدند از مه و ابر بيرون آيد و صرفا به حيطه عواطف و علائق، و اين كه چون فلان كس چنين مى گويد، يا بهمان شخصيت چنين اعتقاد دارد اكتفا نشود . وقت اين كار هم فردا نه كه همين امروز است وتقليد نه در اصول دين و نه در شناخت تاريخ درست نيست!. ما نمى توانيم فاصله ميان امامان وامروز و امروز تا مقصد آرمانى را با خيالات و يا احكام و فتواهاى شخصى يا گروهى و سازمانى پر كنيم و تنها با مدد گرفتن از دنياى عواطف به تثبيت نظريه هاى فلسفى و مذهبى خود بپردازيم، زيرا مذهب سازمانيافته چه بخواهيم و چه نخواهيم پس از عبور از تونل عواطف و ورود به زندگى ما ،به همه چيز و همه جاى هستى هاى مختلف فردى و اجتماعى و سياسى و... ما كار دارد. به همين دليل بايد آن را شناخت و قبل از همه در زمينه تاريخ و كاركردهاى واقعى تاريخى آن به جستجو پرداخت.
(4)
اما تمام ماجرا اين نيست و بايد منصف بود. تا آنجا كه به واقعيت بر مى گردد، در بخش غير رسمى و غير دولتى و در دورانى كه ايران در حٍيطه مذهب اهل سنت تنفس مى كرد ما با چند شورش و جنبش شيعى از جمله اسماعيليان و سربداران و علويان روبروئيم. ساير جنبشها بيشتر جنبه ملى داشته اند و يا در حيطه ساير ايدئولوژىها قابل بررسى اند.جنبش اسماعيليان از نظر مكتبى انشعابى از انشعابات نه چندان اندك در شيعه است ولى در رابطه با علويان و سربداران عليرغنم نقاط مثبت ضد ظلم ابتدائى، هر دوى آنها نهايتا در گرداب خشونت فرو رفتند و اگر به طور واقعى آنها را بررسى كنيم و از خيالات ارمانگرايانه دورى كنيم چيزى بيشتر از حكومت كنونى ايران وسلطه نوعى حكومت مذهبى غليظ را ارائه نمى دهند. علويان در نهايت چنان به استثمارمردم پرداختند كه مردم در برافكندن آنها به سامانيان متوسل شدند وسربداران اگر چه در آغاز بر عليه مغولان شوريدند و از اين زاويه نام نيكى در تاريخ از خود بر جاى گذاشتند اما در اندرونه خود يك حكومت مذهبى و مكتبى بودند كه از سنگسار و كشتن زنان خراباتى و برپائى دستگاه عريض و طويل جاسوسى و ترورهاى مختلف ابائى نداشتند و جنگ خونين جناحهاى حاكميت درسلسله سربداران، در ميان سلسله هاى ايرانى بى نظير است. تمام اميران سربدار بجز يك تن در جنگ قدرت كشته شدند و آخرين امير سربدار از خادمان امير تيمور و از مجاهدان ركاب او بود كه در ركاب كشتارگر بزرگ مردم ايران شربت شهادت نوشيد.
(5)
تا اينجاى قضيه همانطور كه متوجه شديد بحث، بحث سياسى بود يعنى آميختگى مذهب با سياست و قدرت، چه با حاكميتهاى سركوبگر و ارتجاعى و استبدادى كه بيش از نود و پنج در صد تاريخ ايران بعد از اسلام را به خودشان اختصاص داده اند و چه با حاكميتهاى باصطلاح مترقى و غير ارتجاعى كه به نظر نگارنده نه مترقى بودند و نه غير ارتجاعى. اما تمام داستان اين نيست. مذهب در سياست و حاكميت هميشه ابزار بوده و هنوز هم هست و تا هنگامى كه مذهب باسياست و حاكميت آميخته باشد ، تهى از روح واقعى اخلاقى و فلسفى خود چيزى جز ابزار اعمال قدرت نخواهد بود. ترديد نكنيم كه در آميختگى مذهب با سياست، حتي خدا و پيغمبر و امامان و ارزشهاى مقدس مذهبى هم در دست حاكمان و بازيگران دنياى سياست، دست آخر تهى شده از محتواى فلسفى مورد نظر معتقدانشان، جز ابزار و ابزارچه هائى براى اعمال حاكميت و قدرت و كنترل دل و جان و انديشه و به قناره كشيدن و سلاخى كردن ارواح و عواطف نيستند. اما ماجراى مذهب تنها اين نيست و به اين سادگى ها هم نيست. برويم به ميان مردم و ببينيم مردم با خدا و دين و مذهب واعتقادات خودشان چه مى كنند و چه حال و هوائى دارند.
(6)
مردم، با خدا و دين و مذهب خودشان نه مى خواهند اعمال قدرت كنند وبه حكومت برسند و سر كسى را كلاه بگذارند و نه مى خواهند ( تا وقتى كه بازيچه و آلت دست از ما بهتران و حكومتها نشده اند) به كسى زور بگويند. اگر امثال ابى الخير و عطار وسنائى و مولانا و حافظ و سعدى وشيخ خرقان و دهها و صدها نفر از خانواده اين بزرگان را جزء اهل بيت فكرى و معماران شرعى حكومتها ندانيم، لاجرم بايد اينها را شاخصهاى تراش خورده فكرى سطح بالاى مردم بدانيم. اينها لامذهب وضد مذهب نبودند و علاقه اى به اعمال قدرت و به دست گرفتن حاكميت و كنترل جسمى و روحى مريدانشان نداشتند.
اينان مسلمانانى معتقد بودند اما به ضرب و زور قرآن و حديث ونهج البلاغه و مسند ووعده و وعيدهاى آسمانى و امثالهم و سرهم كردن انواع حقايق با خرافات ، وساعتها آسمان ريسمان بافتن بر بالاى منبر و مسند نمى خواستند به اينجا و انجا لشكر كشى كنند. آنها در مقابل شريعت متجاوز و خشن( وخدائى كه از زمان مردوك و مولوك خدايان بابليان فينيقيان تا دوران خداى سلاطين و فقيهان تشنه خون بندگانشان بودند و هستند) با مذهب و خداى خودشان راه طريقت را هموار مى كردند ، دريچه هائى به روى روشنى و هواى پاكيزه مى گشودند ، زندگى اخلاقى و فرهنگى و اجتماعى خود و پيرامون خودشان را سامان و سازمان مى دادند،هراس از خدا را به عشق به خدا تبديل مى كردند وبا خلق اخلاقى انسانى ودرونجوش و غير تحميلى اهل مذهب رابه سوى گذشت و تسامح و آزاد انديشى و انسانيت بيشتر مى كشاندند.
مى شود باوركرد كه به احتمال زياد سلطان محمود غزنوى و شاه اسماعيل صفوى وامام خمينى اعتقادى به شعر:
بنى آدم اعضاى يكديگرند
يا شعر:
خلق يكايك همه نهال خدايند
يا نظرگاه عارف بزرگ مسلمان ابوالحسن خرقانى كه مى گفت:
هركه به خانقاه من آيد نانش دهيد و از ايمانش مپرسيد، كه هركه در نزد پروردگار به جان ارزد، در خانقاه بوالحسن به نان ارزد و...
يا:
اگر از اينجا تا تركستان خارى به پاى كسى رود آن خار در قلب بولحسن نشسته است
يا:
مريد من آنست كه بر كناره دوزخ بايستد و هر گناهكارى را كه خواهند به دوزخ برند نجات دهد و خود بجاى او به دوزخ رود و...
يا:
اى كاش هر چه غم در جهان بودى مرا بودى تا كسى غمگين نبودى...
نداشتند. چون با اين نظرات انسانى بالا بلند و هنوز درخشان و تازه، نمىشد سيصد هزار تن از مردم دهلى را(دوران نادر) كشتار و به اكثريت زنان و دختران و پسران جوان تجاوز كرد يا فقط در شهر طبس( دوران شاه اسماعيل) سر چند هزار سنى را بريد، و در كرمان چند من چشم مردم را از حدقه بيرون آورد(دوران آقا محمد خان) ودرقلبهاى بابيان با چكش ميخ طويله كوبيد(دوران قاجار) وفتوا داد كه دهها هزار جوان مبارز و مجاهد را به جرم آزاديخواهى و در زمره آنان دختر مسلمان يازده ساله را به جوخه اعدام بسپارند (دوران خمينى) و لاجوردى را پيشانى نظام دانست(دوران خاتمى)، زيرا وقتى مى گوئيم بنى آدم! هم قيد ايدئولوژيك و هم بند نژادى و جغرافيائى برداشته مى شود و بنى آدم كه همان بنى حوا هم هست! كسانى هستند كه حاصل شيطنت آن پدر و مادر اوليه اند كه بعدها بعضى از بچه هايشان زرد و بعضى سرخ و بعضى سياه و يا سفيد در آمده اند و به نژادها و شعبه هاى گوناگون تقسيم شدند وگويا به دليل تبليغات اين و آن رهبر مذهبى يا سياسى، دينها و مسلكهاى مختلف را پذيرفته اند واحتمالا بر اثر برداشتهاى غلط يا پدر سوختگى زعماى مذهبى و سياسى شرو ع كرده اند كه بر سر و مغز هم بكوبند و همديگر را بكشند.
در اين ديدگاه ، ديدگاه غير حكومتى متعلق به مردم ،تنها انسان، فارغ از هر قيد و بندى به رسميت شناخته شده است. هفت قرن پس از سعدى و ده قرن پس از ابوالحسن خرقانى نرودا همين مضمون را به زبانى ديگر تكرار مى كند:
من مرزها را به رسميت نمى شناسم
براى من تنها زمين رسميت دارد
و انسان بر آن.
اين كه اين افكار بلند از كجا آمده است و آيا در جهان پر تضاد و كشاكش كنونى مى توان به چنين اومانيسمى پاى بند بود يا نه، داستان ديگرى است كه بايد در جاى ديگر به آن پرداخت اما تا همين جاواز همين جا، ما با دو رويكرد روبرو مى شويم:
ـــ مذهبى بازيچه سياست و قدرت حكومتها و احزاب و گروههاى مذهبى، مذهبى نهايتا تهى و پوك و بازيچه، و ابزارى قدرتمند و سهمگين و مقدس وفوق العاده بيرحم! كه عامل از خود بيگانه كردن انسان و تهى كردن و تلمبه زدن و تخليه روانى و اخلاقى و شخصيتى او به نفع ارباب قدرت است .
مذهبى كه خدا در آن آفريدگار، پروردگار ورب وخالق نيست بلكه يك قاضى خشن و يك حاكم شرع بى نهايت است كه عقل و شعور بندگان خود را برسميت نمى شناسد وآنان را سفيه مى داند و مى خواهد ريز و درشت حيات شخصى وسياسى و اجتماعى آنها را از چگونه غذا خوردن و چگونه دفع كردن و چگونه فكر كردن وچگونه عشق ورزيدن و چگونه نفرت داشتن را از ازل تا ابد به مد د ولى فقيه و حاكم و خليفه و امام در دست داشته باشد و براى تحكيم قدرت خود بريدن دست و پا و در آوردن چشم و زبان و سنگسار و امثالهم را در اين جهان، و دوزخ شعله ور را در جهان ديگر مشروع و مقرر وبا آيات اسمانى ممهور نموده است. اين نگرش و اين شريعت و اين دستگاه فكرى اره اى است كه نه تنها به مردم و توده هاى پيرو رحمى نخواهد كرد، بلكه در نهايت محور اصلى خود را نيزاره خواهد كرد و خواهد بلعيد و تبديل به تفاله خواهد نمود . اين چنين نگرشى به هر رنگى كه باشد ، از رنگ سياه غليظ تا رنگهاى شاد نارنجى و سبز و آبى ، نهايتا ادامه حيات خود را در نفى دموكراسى حاصل رنج و تجربه انسان زمينى خواهد يافت و به بر پائى حكومتى مذهبى حال يا از نوع سلطنتى و يا از نوع جمهورى هائى كه مانند حكومت ايران يك فقيه براى تمام عمر زمام قدرت را در دست دارد همت خواهد گماشت.
ـــ اما نوع ديگر، مذهب وطريقت مردم است، مذهبى كه مردم به عنوان سقفى فلسفى و وسيع براى تنفس، و پلى براى رابطه روحى و شخصى خود و فارغ از سرخرهاى دولتى و حكومتى، درحيطه آن احساس امنيت و آرامش مى كنند. نمى خواهم ذهنى با قضيه برخورد كنم و بگويم كه شاهان و اميران، لشكريان خود را از كرات آسمانى مى آوردند و آن چند ميليونى كه به پيشوازامام خمينى رفتند همراه خود امام از ماه آمده بودند ، نه! انها بدون ترديد از مردم بودند، واعتقاد نگارنده اين است كه مردم را بايد دوست داشت اما از مردم با تمام تقدس تاريخى اش نبايد تصويرى ذهنى درست كرد، اما نكته اين است كه اگرهمين مردم مقدس و غير ذهنى را را به حال خودشان بگذارند و بازيچه دست مكتب و سياست نكنند، مذهب مردم، مذهب دوستى و اخلاق و محبت خواهد بود و نه مذهب جنگ و لشكر كشى. من اين را نه تنها به طور تئوريك در متون فراوانى كه از نظر گذرانده ام، بلكه طى بيست و نه سالى كه در ميان مردم و بر خاك ميهن خود زندگى كردم به طور تجربى احساس كرده ام.
(7)
مذهب مقوله اى سهل و ممتنع است ، در برخورد با آن فارغ از خوش آمدن يا بد آمدن بجاست كه مقدارى از حقايق تئوريك والبته ارزشمند، به حقايقى ساده و گاه پيش پا افتاده كه مى شود لمسشان كرد نزديك شويم. ميلياردها انسان تا حالا متولد شده اند و مرده اند و اگر خداى ناكرده بلائى بر سرزمين نيايد، وجان سالمى از دست حاكمان مخبطش بدر ببرد، به حول و قوه الهى وهمت شبانه ى انسانها، ميلياردها ميلياردتن ديگر هم متولد خواهند شد و خواهند مرد تا بقيه بتواانند متولد شوند.
آدمها براى زنده بودن به نان و آب وهوا و غذا وفعاليت جنسى، به آزادى و شغل، به كتاب و روزنامه و شعر و موسيقى به دارو ودرمان به سقفى بالاى سر و فرشى زير پا وچيزهائى از اين قبيل نيازمندند. اما اين تمام قضيه نيست. ممكن است عده اى بشورند كه همين ها كافى است! ولى من با اين كه مسيحى نيستم حرف مسيح را واقعى و زيبا مى يابم كه گفته است:
فرزند انسان تنها به نان زنده نيست.
نه فقط واقعيت هاى مذهبى وفلسفى، بلكه واقعيت مادى زندگى انسانها، از همان آغاز و حتى از دوران اجداد نئاندرتال مى گويند كه اينها كافى نبوده وآدم حتى قبل از آنكه كاملا آدم شود به دليل نيازهائى واقعى و بدون انكه پيغمبرى از اسمان نازل شده باشد، و يا فقيهى خرخره كسى را چسبيده باشد، خودش پيامبر طبيعى خودش شده و مذاهب طبيعى و خاكى اوليه خودش راپديد آورده. تابوئيزم، فيتيشيزم، آنيميزم و دهها و صدها نوع مذهب طبيعى و نه آسمانى ، حاصل نيازهاى بشر آغازين به چيزى فراتر از خور و خواب و خشم و شهوت، والبته در رابطه با اين پديده ها بوده است.
نظريه اى مشهور هست كه مى گويد ترس و مرگ و ناتوانى خالق مذهب بوده است. مى توان اين نظريه را پذيرفت و گفت اشكالى ندارد وبادا كه چنين باشد!. مذهب سپر دفاعى آن جد بعد از نئاندرتال ما در برابر اين پديده ها بوده وبه او نيروئى كم يا زياد براى مقابله روحى با اين وجودها در آن دنياى تراش ناخورده آغازين كه انسان شايد بيدفاع ترين موجود آن بود داده است. اما تمام قضيه اين نيست و اوضاع عوض شده و برداشتها و مفاهيم ديگر گون شده اند:
ترس براى انسان انديشمند امروزى جاى خود را به اعجاب و حيرت داده است، من فكر مى كنم ديگر نمى شود ترسيد و باور كرد كه خدا بندگان خودش را مثل هيزم و بى رحمانه مى سوزاند ( و اگر چنين اشاراتى وجود دارد كه دارد انديشمندان مذهبى زودتر بايد فكرى براى تفسير و تاويل آن بكنند كه جدا مايه آبرو ريزى است).
انسان امروزى، ديگر به مرگ چون گذشته و تنها از زاويه ترس نگاه نمى كند. در روزگار ما مرگ يكى از بحث انگيز ترين موضوعات، نه تنها در حيطه مذهب، بلكه در حيطه هاى فلسفه و روانشناسى و يكى از موضوعاتى است كه بسيارى از آثار ادبى روى آن تكيه دارند( و من خود دهها شعر در رابطه با مرگ سروده ام) اينجا يكى از نقاط اتكاى غول آساى مذهب است كه بايد بويژه در سطح عمومى و مردم به آن توجه داشت. گرفتارى هاى عادى و در بسيارى اوقات كم ارج و پيش پا افتاده زندگى چندان فرصتى به ما نمى دهد كه به زندگى و نيز پديده مرگ بينديشيم و نيمه شبى با فراغت و آرامش و ايستاده در زير صورتهاى فلكى غول آسا و آسمان سنگين از ميلياردها ستاره و درك كوچكى خود، مثل مولانا زمزمه كنيم:
زكجا آمده ام آمدنم بهر چه بود
به كجا ميروم آخر ننمائى وطنم
يا مثل سهراب سپهرى از خودمان بپرسيم:
چرا من اين قدر كوچكم؟
يا مثل پابلو نرودا شاعر كمونيست و انديشمند بزرگ با حيرت زمزمه كنيم:
چه كسى خورشيد را بيدار مى كند؟
وقتى در رختخواب سوزانش خفته؟
در موسيقى كائنات
آيا زمين مثل يك زنجره مى خواند؟
آيا گياهان در رؤيا شكوفه مى دهند؟
با اين همه مساله سر جاى خودش هست و هميشه بحث انگيز است. ما ميلياردها سال به هيئت كنونى نبوده ايم. در فرصت اندكى زندگى ميكنيم، آميزه اى از ماده، گوشت و خون و عصب و چند حس كه با آن جهان پيرامونمان را حس مى كنيم و بعد بايد بميريم، به طور قطعى بايد بميريم و تا دامن جنون آور ابد و بى نهايت، نباشيم، مثل يك ريگ كه در دريائى فرو رود، اينجاست كه مذهب پل مى زند و تنها پلى كه وجود دارد پل مذهب است، ممكن است ما با نوعى اپيكوريسم و يا هدونيسم و يا كلبى مسلكى بگوئيم ولش كن! ولى مجموع انسانهاى يك جامعه نمى توانند اين چنين بينديشند و در همين جا نگاه مذهبى و اعتقادات مذهبى به كمكشان مى آيد و اگر در اين ميان ولى فقيه سر و كله اش پيدا نشود مذهب چيز بدى نيست. ناتوانىهاى انسان معاصر هم ديگر از نوع آن ناتوانىهاى گذشته نيست اما با توجه به شناخت كنونى خود از جهانى كه مرزهايش مشخص نيست و انديشه در آن راه گم مى كند هنوزنگاه فلسفى ــ مذهبى راهنماى جمعيت عظيمى از انسانها بسوى گذرگاههاى ناشناس و خدائى است كه نه حاكم شرع و قاضى بلكه سقفى بسيار وسيع و فراتر از تمام مذاهب و هوائى براى تنفسى فلسفى است .
بجز اينها نه مذهب معمول و بازيچه قدرتى كه طبعا از آن فرارى هستيم، بلكه مقوله مذهب به عنوان پديده اى اجتماعى و فرهنگى جاى تامل دارد. روانشناسى در روزگار ما حيطه هاى وسيعى را در رابطه با مذهب كشف كرده است و بر جسته ترين روانشناسان در اين باره حرفهائى نو در باره انسانى دارند كه در بيرون از خود ادامه دارد و نمى شود او را تنها در پيكره مادى و كنش و واكنشهائ مادى اش بررسى كرد. در حيطه فرهنگ و در جايگاه بزرگان و انديشمندان مى توانيم بشنويم و بخوانيم كه بخش عظيمى از فرهنگ سودمند و انسانى بشريت ريشه هاى مذهبى دارد و با حذف اين پايه هاى مذهبى ما قرنها به عقب باز خواهيم گشت. به قولى، نخستين مناديي كه فرضا ندا داد كه:
كشتن انسانى بى دفاع كه در زير درخت به خواب رفته است( به سوداى ربودن رخت و لباس و ابزارش) ممنوع است و تو با كشتن او و غارت اموالش پا به حريمى ممنوع گذاشته اى ، منادى مذهب و انديشه مذهبى بود و از همين زاويه جهان اخلاق پايه گذارى شد ، وهنوز هم شاهديم كه با حذف مذهب جهان اخلاق در قسمت اعظم خود به لرزه مى افتد و...
صحبت در اين باره مفصل است و در ظرفيت اين ياداشت نيست اما اگر بخواهم خلاصه كنم ما با سه جنس از مذهب روبروئىم:
مذهبى كه ابزار حكومت و بازيچه دست قدرتمندان است
مذهب ساده مردم كوچه و بازار به عنوان مقوله اى شخصى وانسانى و اخلاقى
مذهبى كه برجستگان فكرى مردم در افقى ديگر سعى در شناخت و كشف آن دارند.
مى دانم كه در همين جا مى توان دريچه بحث ديگرى راباز كرد و ساعتها گفت و نوشت، اين را مى گذارم براى فرصتهاى ديگر اما به عنوان نظر و اعتقاد شخصى و در رابطه با مقوله مذهب و لامذهبى و بر اساس تجارب شخصى بويژه در رابطه با ظهور جمهورى ولايت فقيه به نظر من در رابطه با نخستين نوع مذهب بايست كاملا لامذهب بود و به هيچ وجه به اين ابزار هولناك كه به قول پاز :
شيره زندگى را از درون استخوانهايمان تلمبه مى زند
لحظات زندگى را به پشيزهائى از گه ناب ومجرد تبديل مى كندو...
تن نداد و با تمام قوا بر عليه آن شوريد.
به اعتقادات شخصى و مذهبى مردم بايد احترام گذاشت در نهايت از ميان درياى مواج همين اعتقادات و كنش واكنشهاى پيچيده بوده است كه راه طريقت گشوده شده و عارفان و بزرگان ادب و فرهنگ ملى ما سر بر آورده اند. حافظ و مولوى و خيام و عين القضاه در همين پهنه سر بر آورده و در همين پهنه حفظ شده اند.
و سومين حيطه؛، حيطه تكاپوى فرهيختگان دانش و فلسفه و هنر، آوردگاهى است كه در آن مى توان به سوى مقصدى اگر چه دور دست، براى به دست آوردن پاسخ جنگيد . سومين حيطه دريائى است كه اگر علاقه داشته باشيم مى توان براى به دست آوردن حقيقت، فارغ از بساط فقيه و سادگى معصومانه عوامانگى، سر در امواج آن فرو برد و به بيان حافظ زمزمه كرد.
عشق دردانه است و من غواص و دريا ميكده
سر فرو بردم خدايا تا كجا سر بركنم
گرچه گرد آلود فقرم شرم باداز همتم
گر به آب چشمه خورشيد دامن تر كنم...

یاداشتکها.یاداشتک شصت و چهارم. اسماعیل وفا یغمائی...این قضیه مارک زدن به هر کس

نامه استاد کامیار ایزد پناه را به تنها برادرش مازیار خواندم و بسیار بسیار متاسف شدم. در این لینک نامه را بخوانید
http://iran-efshagari.com/index.php?option=com_content&view=article&id=9431%3Al-r&catid=5%3A2010-12-28-06-03-02&Itemid=6
این قضیه مارک زدن به هر کس و این نامه نگاریهای کلیشه ای که آدم را بیاد مرحوم مغفور بریا(البته از نوع روستائی اش) در شوروی استالین می اندازد، همچنین آدم را به یاد داغ زدن بر کپل اسبان در داغگاه امیر ابوالمظفر فخرالدوله احمدبن‌محمدوالی‌چغانیان می اندازد که فرخی سیستانی در این مورد قصیده زیبائی دارد
چون پرند نیلگون بر روی پوشد مرغزار
پرنیان هفترنگ اندر سر آرد کوهسار....
بر در پرده‌سرای خسرو پیروزبخت
از پی داغ آتشی افروخته خورشیدوار
ریدکان خواب نادیده مصاف اندر مصاف
مرکبان داغ ناکرده قطار اندر قطار
خسرو فرخ سیر بر بارهٔ دریا گذر
با کمند شصت خم در دشت چون اسفندیار
هر کره کاندر کمند شصت بازی درفکند
گشت داغش بر سرین و شانه و رویش نگار
هرچه زینسو داغ کرد از سوی دیگر هدیه داد....
شعر را میتوانید در دیوان فرخی بخوانید اما نه ما در عصر امیر چغانیان هستیم و نه مازیار ایزد پناه اسب است که در خم کمند چهل خم سلطان چغانیان اسیر شود وداغ اتهام بر او بزنند.اتهام زدن بر مرد شریف جوانمرد آزاده مازیار، داغ نادانی و نشان مستبد بودن بر سیمای داغ زنندگان میزندوبس و برشک و تردید در حقانیت شعارهایی که یک در میان در آنها کلمه آزادی تکرار میشود پیداست می افزاید.بقول یزدیها
سالی که نکوست از بهارش پیداست
ماستی که توروش است از تغارش پیداست
....من از مازیار طی نزدیک به سی سال رفاقت بسا نکته ها و چیزها میدانم.مردی است به صفا و چون پاکیزگی آسمان و کوههای زادگاهش لرستان وبیزار از هر گونه ارتجاع و استبداد که اولین اش جمهوری اسلامی است در ناجوانمردی فرمایندگان این اتهامات همین بس که او در آخرین یاری رسانی اش(میدانم مازیار نمیخواهد این نوشته شود ولی من میخواهم این را یاد آوری کنم) تقریبا تمام پس انداز اندکش را که پشتوانه خانواده کوچک چند نفره اش بود اهدا نمود تا ابزاری را که اخوی میخواهد برای سیستم موسیقی آماده شود چنین است رسم سرای درشت و من برای مازیار که نه برای کسانی که اینچنین به او تاخته اند متاسفم زیرا این نوع کارها بر عمق انزوا می افزاید اما چه میشود کرد که به قول شاعر:
شد خاک خمینی و مرامش باقیست
تسبیح و عبا ورطل و جامش باقیست
در خیل خواص وخاصگان در رجعت
تا خیل خر- آئین عوامش باقیست
--
چون حق و حقیقت همه در نزد «علی» ست
معنای علی اینکه هر آنکو که «ولی» ست
پس هر که نه در نزد ولی مزدورست
این گفته ی نغز، حرف ملافاطی است
با امید به اینکه حضرت حق نور شعور و خرد و بازنگری را در تمام ما زنده بدارد.ونیز راه نجاتی برای آنانکه در مسلخ لیبرتی یکی یکی برقناره های سلاخان آویخته میشوند پیدا شوداسماعیل وفا یغمایی

یاداشتکها. یاداشتک شصت وسوم سلام پوپک اسماعیل وفا یغمائی

به یاد پوپک گلدره در سالگردی دیگر از گذر و سفرش

اسماعيل وفا يغمائى

---------------------

دو ماهى هست كه دارم با خودم سر و كله مى زنم ولى به جائى نمى رسم.طى اين سالها آنقدر دشنه و داغ و درد و سوگ ياران و رفقاىدوران كودكى و نوجوانى و جوانى برسينه ام نشسته كه ديگر اشكم در نمى آيد، و گاهى فكر مى كنم بى عاطفه شده ام. تا سال 1366 نام و نشان نزديك به چهار صد تن از آنها را كه تير باران كرده و يا دارشان زده بودند ياداشت كرده بودم ودر دفترچه اى با خودم داشتم تا در سرزمينهاى بيگانه گم نشوم و فراموش نكنم از كجا آمده ام و براى چى آمده ام ، هر وقت خسته مى شدم ، هر وقت نا اميد مى شدم، هر وقت طول راه بى تابم مى كرد و احساس مى كردم نيروى من اندك است، در حاشيه راهى و خلوتى مى نشستم و نامها را مى خواندم و مى گريستم تا روزى كه ديگر نتوانستم گريه كنم و اشكم خشكيد، ولى دو ماه قبل وقتى خبر حادثه را شنيدم گيج و منگ شدم ودوباره بعد از مدتهااشكم در آمد، وبعد از آن بارها و بارها به يادت افتادم و انبوه تصويرهاى تو از مقابل چشمانم رژه رفتند و مىروند و هنوز هم دست بردار نيستند، هميشه با همان لبخند و با همان چهره اى كه تمام اجزا و خطوطش مى خنديد و همان سيماىسبزه و معصوم و دو چشم مهربان بى همتا به سياهى و زيبائى چشمان قنارييى كوچك .

بار اول كه ديد مت هفت سال داشتى، تا نصف شب با هوشنگ خان و بابا به صداى ويلن پدرت گوش كرديم و گاهى در فضاى سرشار از زندگى و گرماى صميميت زمزمه اى سر داديم . يادش بخير باد هوشنگ خان كه نفس صفا و پاكيزگى بود. بعد از سالها هنوز اين مرد گيجم مى كند، حالا فكر مى كنم آن اسلام وزيده با شتر وشمشير از بيابانهاى عربستان، در صافى وجود اين مرد درويش مسلك و انساندوست و ميهن پرست آنچنان تقطير شده واز زبرى ها و خشونت هاپالايش يافته و آنچنان زلال و عطر آگين شده بود كه خضوع و حيرت آدم را همزمان بر مى انگيخت. با آن پيشانى بلند و آن چشمان زيبا و شاد و محبتى كه در آنها موج مى زد زيباترين آدم طاسى بود كه در زندگى ام ديده بودم. يادم نمىرود من روى ترانه كاروان بنان ترانه اى ساخته بودم كه وقتى آنشب خواندم با اعتراض ملايم مادر رو برو شدم كه مى گفت ترانه كاروان را نبايد عوض كرد. نيمه شب رسيد و بلند شديم برويم و بخوابيم. پدرت گفت: اسماعيل سهم پوپك است

و من سهم اتاق تو شدم. خوابالود و با همان لبخند زوال ناپذير تختخوابت را به من دادى و خودت روى زمين دراز كشيدى وچند دقيقه بعد به خواب رفتى، در خواب هم لبخندت سر جايش بود. انگار ديروز بود پوپك! هنوز در زير نور بنفش چراغ خواب سيماى به خواب رفته معصومت را مى بينم. روزها و شبهاى بعد وقتى با موتور سيكلت خودم در خيابان خواجه عبدا الله انصارى متوقف مى شدم اول از همه سرم را بلند مى كردم تا ببينم پشت پنجره هستى يا نه و هميشه پشت پنجره بودى با همان لبخند هفت سالگى ات. سه سال گذشت و هيچوقت فكر نمى كردم دوست كوچك خندانى را كه به اندازه يك دنيا دوست دارم پس از سه سال ترك كنم.

آخرين بار ده پانزده روز قبل از سى خرداد سال شصت با هم به كوه رفته بوديم. يادم نمى رود از سينه خاكريز و صخره اى تند بالا كشيديم كه ناگهان احساس كردم كه شيب آنقدر زياد شده است كه داريم پرت مى شويم. نگاهت كردم ترسيده بودى و دست مرا سخت چسبيده بودى ولى باز هم لبخند ت محو نشده بود. نگاهى به شيب و دره اى كه زير پايمان بود كردم و دلم لرزيد. اگر پرت مى شديم. به يادپدرت افتادم و مادر و آن خانه پر از صفا و صداى سازها و آوازهاى نيمه شب و سگهائى كه هر وقت پدرت سازش را به صدا در مى آورد ، در كوچه شبزده و خنك خاموش مى شدند و پدرت با حيرت مى گفت:

گوش كنيد حتى سگها هم موسيقى را مى فهمند! و صداى ساز را دوست دارند!

دستت را با تمام نيرويم گرفتم و خودم رابه صخره ها چسباندم و بالا كشيدم، داشتم مى مردم و حاضر بودم كه جانم را بدهم و تو را سالم در بالاى صخره و بر لب جاده ببينم. از ته دل يا خدا مى كردم و بالاخره رسيديم، نگاهت كردم و تو داشتى مى خنديدى، بغلت كردم و از خوشحالى اشكم سرازير شد و با تمام قلبم از خدا تشكر كردم. تازه فهميده بودم كه چقدر دوستت دارم . اين آخرين بار بود و چند روز بعد انگار توفان فرود آمده باشد همه چيز زير و زبر شد! هوشنگ خان و خيلى هاى ديگر تير باران شدند، پدر با قلب بيمارش روانه زندان شد، من به كوهستانهاى كردستان شتافتم و بعدها به اين غربت بى ساحل، ويلن پدر خاموش شد، بهار و مصى در پشت پنجره هاى بسته گريستند، آقاى انورى يكمرتبه پير شد، ولى سگهاى كوچه ديگر از پارس كردن باز نايستادند. آنها با شروع تيربارانها و زندانها و اعدامها نه تنها در آن كوچه بلكه در سراسر ايران يكه تاز شدند و هنوز هم پارس مى كنند و مى تازند!من آنوقع بيست و هفت ساله بودم و تو دهساله و حالا من پنجاه ودو ساله هستم و توسى و چهار ساله. بعدها شنيدم كه به سينما رو كرده اى و در سريالهاى تلويزيونى بازى كرده اى، چند تا از فيلمهايت را از اينجا و آنجا پيدا كردم و بارها نگاهشان كردم . چيزى آزارم مى داد، نمى خواستم تو را در فيلمهائى ببينم كه در تلويزيون حكومتى پخش مى شود كه هوشنگ خان را به گلوله بسته اند و ويلن پدرت را به خاموشى كشانده اند ولى چه مى توانستم بكنم ! با خودم مى گفتم يك جامعه شصت ميليونى كه نمى تواند متوقف بماند وگاهى به ياد حرف به گمانم لوناچارسكى كميسر ادبى در آغاز انقلاب اكتبر مى افتادم كه در برابر زياده رويهائى كه در باره آثار نويسندگان دوران تزارها مى شد و يا در رابطه با طرد هنرمندان دوران تزار گفته بود: ما با سيستم فئودالى مخالفيم ولى قرار نيست كه درختهاى گيلاسى را كه در باغ فئودال روئيده اند اره كنيم. با اين خيالات سعى مى كردم كه ترا در زمره درختهاى گيلاسى ببينم كه در باغ تحت تصرف حاكمان خونريز ميهنمان روئيده است ،و با اين توجيهات خودم را آرام و ترا تبرئه مى كردم تا اين كه فاجعه فرود آمد. بيست و چهار سال بعد از آخرين بارى كه نزديك بود به دره پرت شوى، سرانجام به دره پرت شدى، وقتى شنيدم گفتم: ايكاش آنجا بودم پوپك! ولى دريغا كه نبودم و تو چهل و هشت ساعت در عمق دره تنها بجا ماندى و الان چند ماه است كه در حال اغما به سر مى برى و هيچ كس هم كمكت نمى كند، و مگر آنها آن فئودالهاى بيرحمى كه من فكر مى كردم تو به عنوان يك درخت كوچك گيلاس به اجبار و بناچار در باغ اشغال شده توسط آنها روئيده اى به كسى هم كمك و يا رحم مى كنند. ماجراى هنرمندانى كه در جريان قتلهاى زنجيره اى كشته شدند يادت هست، ماجراى مختارى و پوينده و زال زاده و امثالهم، ماجراى اتوبوس پر از نويسنده اى كه قرار بود يكجا به عمق دره برود. درختهاى گيلاس در اين باغ اشغال شده تنها اره مى شوند و در بخارى اشغالگران مى سوزند مگر اينكه بشود از شاخه هاى آنها به عنوان چوبه دار آزاديخواهان و ميهن پرستان استفاده كرد در چنين شرايطى است كه حضرات از رسيدگى و در حقيقت دادن كود به درختها كوتاهى نمى كنند. هنوز سيماى حنانه و بديعى ، همكاران تو و دو تن از افتخارات مملكت ما، كه در آن سالها من وپدرت با آنها دمساز بوديم در خاطراتم پر رنگ است. آن يك از فقر و اين يك از عدم رسيدگى درمانى جان دادند و خيلى هاى ديگر نيز، خوانسارى، امير ناصر افتتاح، و... آن روز من هنوز معتقد بودم كه خدا دعاها را مستجاب مى كند. امروز متاسفانه ديگر به تجربه در يافته ام كه حد اقل به دعاهاى من گوش نمى كند ولى با اين همه به تجربه ام پشت كردم و دو سه بار از سر عجز برايت دعا كردم و با نهايت عجز و شرم از ناتوانى خودم در عدول از باورهايم با تمسك به اميدى كورتمام پول خوردهايم را به گداها داده ام و آرزو كردم كه از اين اغما بيرون بيائى.

مى بينى پوپك! در اين جهان درندشت خشن و بى عاطفه، گاهى چقدر تنها و ناتوانيم، آنقدر كه مجبوريم گاه به خاطر كسى كه دوستش داريم به عقب برگرديم و ميبينى پاى مذهب نه در سياست كه در اين نقاط، جائى كه مرگ و درد و رنج قد مى افرازد براى مردم سفت است و سفت خواهد ماند و نه درانقلاب كه به ضرب و زور و با چسب و سريش خود را به مذهب آويزان مى كند.

با تمام اينها پوپك! من ديگر نه به مذهب و نه به خداى بيست و هفت سالگى خود و دهسالگى تو، آن خدائى كه در شيب آن دره با تمام وجودم از اوخواستم ترا نجات دهد هيچ اعتقادى ندارم. حتى اگر او وجود هم داشته باشد!! و خودش بيايد و اعلام وجود هم بكند به او خواهم گفت دنبال كارش برود و مرا به حال خودم بگذارد كه تاب تحمل عقب ماندگى و گنده دماغى و اين كه دائم ياد آورى كند كه تو بنده منى! و بايد از من بترسى! را ندارم. من از او، از بازيچه تمام حقه بازها، و پاشنه كش بيرحمى كه به مدد او مى توان هر مزخرفى را در اذهان جا داد بيش از هرچيز ديگر خسته و در گريزم و جهان كنونى مورد شناخت و باور من عظيم تر از آن است كه آن خدا و آن مذهب صلاحيت رتق و فتق اش را داشته باشد و نيز تلخ تر از آنست كه با شهد و شكرهاى شربت اسلام ارتجاعى يا انقلابى شيرين شود.

راستش پوپك به هر كس كه نتوانم بگويم به تو مى توانم بگويم ، آن خدا قد و قامتش از اكثر بندگانش كوتاهتر است ، همين ديروز من با تمام وجودم اين را حس كردم. ديروز روز خاكسپارى پدر اقبال بود. اين پدر بيست و سه سال آخر عمرش را در تبعيد گذراند. آخوندها پسر و داماد مجاهدش را كشتند. دخترش را به زندان انداختند. و زندگى اش را غارت كردند ولى اين مرد كه يك شهروند ساده و بى ادعا بود خم به ابرو نياورد. پيرمرد با تمام درد و رنجى كه مى كشيد هميشه مى خنديد. وقتى مى خنديد پلكهاى چشمهايش به جلو مى آمد و حالتى پرنده وار به او مى داد. عجيب همه را دوست داشت وشرافتمندانه ايستاد و تحمل كرد وتا آخرين روزهاى زندگى اش آزادى را فرياد كرد و در حسرت به خاك رفتن در ميهن خودش درغربت مرد.

ديروز وقتى داشتند به خاك مى سپردندش رفتم جلو تا دهان گشاده گور را ببينم و سطوت تابوتى را كه به عمق گور مى رفت نظاره كنم. مراسم تدفين هميشه دل آدم را از اندوه پر مى كند ولى گاهى همراه با اين اندوه غربت و عظمت انسان خود را نشان مى دهد، انسانى كه با درد زاده مى شود عمرى را به خاطر آزادى در رنج مى گذراند، از اعتقادى به اعتقادى بال و پر مى كشد و با سوداى آزادى به گلوى گور فرو مى رود حتى گاه بى اينكه اعتقادى به حياتى ديگر داشته باشد، براى اين انسان تنها و تنها يك خدا مى تواند مشروعيت داشته باشد، خدائى كه معناى آزادى وسركشى و انديشيدن و دانستن است و نه ترس و ممنوعيت و كرنش و در بند كشيدن و نادانى و خرافات و تسليم . اين طور مواقع آدم خودش را هم مى بيند و حقيقى تر از اين چيست؟. دير يا زود نوبت ماست و آنكس كه زاده مى شود مى ميرد. موقعى كه داشتند مراسم مذهبى معمول را بجا مى آوردند و از خدا براى پدر طلب بخشش و مغفرت مى كردند ، بى اختيار با خودم فكر كردم اگر آن خداى كهن كه به نظر من زائيده كهن ترين اساطير بابلى و آشورى و بيرون جهيده از زير دمب مردوك است مورد نظر است اين پدر اقبال است كه بايد آن خدا را ببخشد! و به راستى كه آن خدا اصلا كيست؟ و با چه روئى مى خواهد اين پيرمرد رنجديده اى را كه هزار دشنه درد و داغ بر دلش زدند واين همه رنج تبعيد را بر خود هموار كرد و به دور از ميهن اش چشم بر بست منت پذير بخشش خود كند . براى يك لحظه و بدون آنكه بخواهم پيرمرد را از هر عيب و نقصى برى بدانم و مثل خطيبان مذهبى كه عادت دارند ميت را به خدا برسانند، پدر اقبال را خالى از نقص بشناسم،احساس كردم ما تنها داريم لباس فرسوده پدر و ابزارهائى را كه با آنها جهان زمينى را حس مى كرد، ابزارهاى بويائى و بينائى و چشائى و بساوائى و شنوائى و ساير مخلفات وابسته به آنها را در اين گودال باقى مى گذاريم و خود پيرمرد كه حالا ديگر پيرمرد نيست بيرون از گور با ماهيتى ديگر باهمه چيز و با ذات جهان در آميخته وحالا خود خداى خويشتن است و جادوى راز آلود مرگ به او اين توان را داده است كه فارغ از هر اندوه و رنجى با باد بوزد و با آب جارى شود و با آفتاب بتابد و با كهكشانها بدرخشد و تمام جهان باشد. در دلم زمزمه كردم، تمام شد پدر، در سوداى آزادى به پايان بردى در سوداى تنها مفهومى كه بدون آن زندگى جز توهينى بزرگ و خلقت جز جنايتى ابلهانه بيش نيست، و راستى كه رفتگان چه صلابتى دارند و مرگ چقدر وسيع است اگر در جا و زمان خود فرود بيايد و مذهب آن را محدود و ترسناك نكند. با اين نمونه آن خدا و آن مذهب را براى دنياى قدرت و سياست باقى مى گذارم تا بازيچه دست بندگان رند و هوشيارش باشد، اما ترسى ندارم كه در ميان اين همه درد و رنج و توفان و زلزله و تند باد و سياستمداران و صاحبان قدرت شياد ى كه سكان جهان را در دست دارند، اعلام كنم كه بدون آنكه بيم و اميدى داشته باشم و دل به هواى جاودانگى و مخلفات دل انگيز و توهين آميز آن بسته باشم هنوز هارمونى شگفت اين جهان كه از هماهنگى سر گيجه آور خود حيات را با سواحل بى پايانش و رنگهاى بى نهايتش پديد آورده مرا متوجه چيزى مى كند كه مى شود اسمش را يك راز يا (اگر بلافاصله ريش آدم را نچسبند حالا كه اين را قبول دارى بيا و امامت ملاى جديد الولاده سر گذر را هم با تمام مزخرفات نظرى و عملى اش قبول كن! )اسمش را خدا گذاشت. از اين خدا مى خواهم كه ترا هنوزمنتشر نكند و به حصار زندگى باز گرداند .

23اكتبر2005

گزارش ايران ما(شنبه 30 مهر 1384)

پوپك‌ گلدره‌ يكي‌ از هنرپيشه‌هاي‌ جوان‌ سينما و تلويزيون‌ ايران‌ كه‌ كه بسياري او را با سريال «دنياي شيرين دريا» بیاد دارند چندی پیش به‌ علت‌ تصادف‌ رانندگي‌ در جاده‌ آمل‌ به‌ دره‌ سقوط‌ كرده‌ بود پس‌ از 2 شبانه‌ روز جست‌وجوي‌ خانواده‌اش‌ براي‌ يافتن‌ وي‌، سرانجام‌ پيكر نيمه‌جان‌ و مجروح‌ او را در اعماق‌ دره‌ پيدا كردند. اين‌ هنرپيشه‌ 34 ساله‌، نزدیک به دو ماه پیش با اتومبيل‌ پاترول‌ خود در جاده‌ آمل‌ در حركت‌ بود كه‌ ناگهان‌ دچار سانحه‌ رانندگي‌ شد و با اتومبيلش‌ به‌ دره‌ عميق‌ سقوط‌ كرد. از آنجا كه‌ خانواده‌ وي‌ از اين‌ تصادف‌ اطلاعي‌ نداشتند به‌ گمان‌ اينكه‌ وي‌ گم‌ شده‌ است‌ همه‌ جا را به‌ دنبالش‌ گشتند تا بالاخره‌ با پرس‌وجو از پليس‌ راه‌ منطقه‌ معلوم‌ شد وي‌ به‌ علت‌ تصادف‌ به‌ دره‌ افتاده‌ است‌. با توجه‌ به‌ اينكه‌ حدود دو شبانه‌ روز از حادؤه‌ گذشته‌ بود، ماموران‌ امداد و نجات‌ بعد از اين‌ مدت‌ موفق‌ شدند او را در ميان‌ بوته‌زار دره‌ پيدا كنند. اين‌ هنرپيشه‌ را كه‌ دچار حالت‌ كما شده‌ بود با گذشت‌ 2 روز از سقوط‌ از دره‌ بالا كشيدند و به‌ بيمارستان‌ انتقال‌ دادند اگر چه چندی قبل طي گزارشي خبر از سلامتي معجزه آساي این هنرمند جوان منتشر گردید اما به فاصله چند روز از انتشار این خبر . يكي از نزديكان پوپك اعلام كرد: متأسفانه با طولانى شدن زمان كما مشكلات وى بيشتر شده و با گذشت نزدیک به دو ماه از بروز حادثه تصادف و به رغم هزینه های سنگین درمان که از سوی خانواده ی این هنرمند تاکنون پرداخت گردیده , وضعیت او تغييرى نكرده و همچنان در كما بسر می برد و بنا به اظهارات پرسنل (ICU) بيمارستان ، چنانچه وضعيت وى همين گونه باشد مجبور هستند پوپك را به خانه منتقل كنند. اما آنچه در این بین چشمگیر است بی تفاوتی اهالی هنر و نهاد های هنری کشور است که تا کنون هیچ یک به پوپك كمك نكرده اند . اخیرا سایت خبری انتخاب در یک اقدام تحسین برانگیز طی مطرح کردن این پرسش که چرا هیچ یک از اهالی سینما و مسئولین و متولیان هنر کشور خاصه کسانی همچون دو کارگردان ( حاتمی کیا و همايون اسعديان ) فیلم های این بازیگر , تا کنون برای یاری رساندن به این هنرمند جوان اقدامی نکرده اند , اهالی هنر را به پاسخگویی دعوت کرده است تابلکه علت این سکوت از سوی هنرمندان مشخص گردد و همگان بدانند که چرا گلدره در كماست و اهالي سينما در خواب!

"ایران ما " ضمن پشتیبانی از اقدام سایت خبری انتخاب به سهم خود پیگیر وضعیت این هنرمند جوان خواهد بود و از همه هنرمندان و دست اندرکاران هنر این آب و خاک انتظار دارد که هر چه سریعتر نسبت به وضعیت پوپگ گلدره اقدام نمایند . از همین رو ستون مهمان امروز این شماره را به این هنرمند جوان اختصاص داده ایم که در پی می خوانید .

پوپک گلدره در چند سطر

متولد 1350 در تهران.

كارشناس روانشناسي باليني از دانشگاه آزاد تهران. فعاليت هنري را با بازي در نمايش «پل» آغاز كرد و در سال 1375 در ويدئو كليپ «روياي زمين» ظاهر شد. او ضمنا در مجموعه تلويزيوني ساعت خوش (1373) نيز بازي كرده بود.

با مجموعه تلويزيوني روياي شيرين دريا به شهرت رسيد و با بازي در فيلم موج مرده توانايي خود را در عرصه سينما هم به اثبات رساند